36. Laatste keren

Woorden ontbreken om te beschrijven wat ik nu voel. Er is rust, rust voor Jolijn en rust voor ons, maar er is ergens ook heel veel onrust. Afgelopen week was intens en nu is het echt voorbij lijkt het wel. We hebben vorige week veel bezoek gehad en dat was heel fijn, maar wat nog veel fijner was, was dat we Jolijn nog konden vasthouden. Elke avond droegen we haar naar boven en “sliep” ze naast ons in haar bedje. Elke ochtend namen we haar mee naar beneden en lag ze in de box, waar ze zoveel heeft gelegen. Als ik het even niet meer trok, pakte ik haar erbij en voelde ik de druk op mijn armen waar ze zo vaak heeft gelegen. Het was niet genoeg, maar het was voor dat moment het beste wat ik had. En nu zijn mijn armen leeg en kan ik haar nooit meer vasthouden. En hoe dat voelt, kan ik niet omschrijven. Ik weet dat ze rust heeft, dat haar lijfje op was, maar wat had ik nog graag voor haar willen zorgen. Ik ben zo dankbaar dat we Lucas nog hebben, hij helpt ons doorgaan en geeft ons een reden om verder te kijken. Hij vult een heleboel op, maar met de geboorte van Jolijn is er een stukje liefde bijgekomen dat ik nu niet meer in kan vullen.

Afgelopen zaterdag was de dag waar ik enorm tegenop keek, het moment dat ik Jolijn echt achter moest laten. Tot het allerlaatste heb ik haar bij me gehad en thuis gehad en nu kon dat echt niet meer. We zijn ’s ochtends met de familie samen gekomen bij ons thuis. We hebben hier samen foto’s gekeken van Jolijn en de prachtige film die we via Living Memories hebben gekregen. Het was zo fijn om haar nog op de arm te hebben, haar nog te kunnen knuffelen en kusjes te geven. Nog heel even proberen het moment te vangen van toen ze nog bij ons in de armen lag te slapen, nog even een aai over haar bolletje. Maar de tijd tikte door en al snel was het half 12 en moesten we gaan. De laatste keer met Jolijn door de voordeur. ’s Ochtends was ik al even met haar boven door de kamertjes gelopen waar zij veel kwam en voor ik naar buiten liep ben ik nog heel even samen met haar op de bank gaan zitten waar we uren hebben doorgebracht. (Afgelopen woensdag hebben we zelfs nog met haar voor het raam gezeten omdat het had gesneeuwd en ze dit nog niet had gezien). Het klinkt misschien gek, omdat ze er eigenlijk al niet meer was, maar het was fijn om nog één keer alles langs te lopen. We zijn naar het crematorium gereden en ook tijdens de rit had ik haar vast. Ergens wel raar om haar gewoon vast te houden, maar ook heel fijn. We hebben heel wat ritjes gemaakt waarbij ik haar graag had willen vasthouden, maar dat niet deed omdat je je kindje veilig wil vervoeren. Nu maakte dat natuurlijk niet meer uit. Toen we aankwamen bij het crematorium heb ik haar naar binnen gedragen en op een kleine onderbreking na, toen Jeroen haar vasthield, heb ik haar tot het laatste moment vastgehouden. We hadden geen dienst, want dit wilden we niet en hier was ik heel blij mee. Het idee dat ik haar voor ons moest neerleggen (de mensen van het crematorium hadden een heel mooi plekje gemaakt, maar dit voelde absoluut niet goed) en dat we dan over Jolijn gingen praten stond me enorm tegen. Gelukkig konden we hierin volledig onze eigen weg gaan. Maar uiteindelijk moet je dan toch echt loslaten en moest ik haar in haar mandje leggen. We hadden een mooi mandje uitgekozen en gelukkig geen kistje. Maar haar erin leggen voelde zo tegenstrijdig. Ik heb haar zo veel vastgehouden en nu moest ik haar echt loslaten. Ook nu ik het opschrijf, merk ik dat mijn hele lijf reageert. Ik kan het niet uitleggen, maar het klopt gewoon niet. We hebben haar knuffeltje Evi bij haar gelegd. Ik heb een tijdje getwijfeld of ik deze zelf bij me wilde houden, maar toen we deze in haar arm legden, voelde het heel vertrouwd en ik ben heel blij dat we dat hebben gedaan. En toen kwam het moeilijkste, het mandje dichtdoen. De laatste keer dat ik haar zag, de laatste keer dat ik haar handje nog kon aaien, dat ik haar nog een kus kon geven, dat ik haar nog over haar haartjes mocht aaien. Het is niet te beschrijven hoe moeilijk ik dit vond en toen het mandje dicht was, schreeuwde elke vezel in me om het weer te openen, haar op te pakken en weer mee te nemen. Maar het kon niet… Dit lijfje was niet meer Jolijn, dit lijfje was ziek en gaf haar niet wat ze nodig had. In dit lijfje mocht ze niet groeien, mocht ze niet dansen en genieten. Maar dit lijfje was wel het laatste tastbare dat ik van haar had en nu is het weg. We hebben haar zelf naar de ruimte gedragen waar ze is gecremeerd en hebben haar tot het allerlaatste begeleid. Van het begin tot het einde bij haar en ik had het niet anders gewild.

En nu begint het, het leven zonder Jolijn. Van volledige focus op haar naar ineens alle tijd. Tijd om dingen te doen die een hele tijd niet konden, maar ook veel te veel tijd om na te denken. Tijd om dingen op te ruimen die ik niet wil opruimen, tijd om dingen op te ruimen die ik wel wil opruimen, maar nog niet kan opruimen. Want opruimen betekent ook accepteren dat ze er niet meer is en daar ben ik niet klaar voor. Ben je daar ooit wel klaar voor?